به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، در مراسم اختتامیه چهاردهمین جشنواره بین المللی فارابی که با حضور اندیشمندان و نخبگان علوم انسانی و اسلامی در مرکز همایش های صدا و سیما برپا شد، جوایز برگزیدگان داخلی جشنواره توسط رئیس مجلس شورای اسلامی و وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اعطاء گردید.
برگزیدگان جشنواره بین‌المللی فارابی در بخش‌های گروه‌های علمی، شخصیت‌های پیشگام و پیشتاز علوم انسانی و اسلامی، محققان برتر بخش بین‌الملل، جایزه منشور توسعه فرهنگ قرآنی در حوزه پژوهش و آموزش عالی و برگزیدگان سایر بخش‌ها تقسیم می شوند که به شرح زیر اعلام شدند:
گروه اخلاق، ادیان و عرفان
برگزیده دوم بزرگسال: محمدرضا اسدی برای رساله دکتری با عنوان «الگوی تحقق عدالت اجتماعی در اسلام و مسیحیت؛ مطالعه موردی: گفتمان انقلاب اسلامی ایران و الهیات رهایی بخش آمریکای لاتین»
برگزیده دوم جوان: مریم السادات رضوی برای پایان‌نامه سطح سه با عنوان «بررسی تولید غذاهای اصلاح شده ژنتیکی از منظر اخلاقی با تأکید بر منابع اسلامی»
گروه تاریخ، جغرافیا و باستانشناسی
برگزیده سوم بزرگسال: کمال الدین نیکنامی برای کتاب «شیوه های روش مند بررسی میدانی در باستان شناسی»
شایسته تقدیر جوان: امین محمدی برای رساله دکتری «عوامل بحران در نظام پرداخت حقوق و مزایا پس از انقلاب مشروطه» (۱۲۸۵-۱۳۰۴)
گروه حقوق
برگزیده سوم بزرگسال: محسن نیک‌بین برای رساله دکتری «جایگاه و کارکرد اصول کلی حقوق در حقوق بین‌الملل سرمایه‌گذاری»
برگزیده سوم جوان: مهدی مرادی برلیان برای کتاب «دولت مدرن اسلامی»
گروه زبان، ادبیات و زبان‌شناسی
برگزیده دوم بزرگسال: محمد حسن‌دوست برای کتاب «فارسی باستان»
بخش جوان اثر برگزیده و شایسته تقدیر ندارد
گروه علوم اجتماعی و علوم ارتباطات
برگزیده دوم بزرگسال: مهشید طالبی صومعه‌سرائی برای رساله دکتری «حکمرانی آب در ۵۰ سال اخیر و تأثیرات اجتماعی و سیاسی آن بر جامعه» (با تمرکز بر طرح انتقال بین حوض های آب از سرشاخه کارون به فلات مرکزی)
بخش جوان اثر برگزیده و شایسته تقدیر ندارد
گروه علوم اقتصادی، مدیریت و علوم مالی
شایسته تقدیر بزرگسال: محمد توحیدی و سیدعباس موسویان برای کتاب «بورس‌بازی از نگاه شریعت»
بخش جوان اثر برگزیده و شایسته تقدیر ندارد
گروه علوم تربیتی، روان‌شناسی، علوم رفتاری و تربیت بدنی
برگزیده سوم بزرگسال: خسرو باقری نوع‌پرست برای کتاب «عاملیت انسان: رویکردی دینی و فلسفی»
برگزیده سوم جوان: ضحی حاجی‌ها برای رساله دکتری «کشف فرآیند وسوسه، لغزش و عود در زنان سوءمصرف کننده مواد و
طراحی بسته پیشنهادی پیشگیری از عود: یک مطالعه نظریه زمینه بنیاد
گروه علوم سیاسی، روابط بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای
شایسته تقدیر بزرگسال: محسن مهاجرنیا برای کتاب الکترونیکی «غیبت امام عصر و تکوّن دانش سیاسی شیعه»
شایسته تقدیر جوان: سیدمحمدصادق کاظمی برای رساله دکتری «مبانی و الزامات انتخابات در فقه سیاسی شیعه»
گروه علوم قرآنی، تفسیر و حدیث
گروه بزرگسال اثر برگزیده و شایسته تقدیر ندارد
گروه جوان اثر برگزیده و شایسته تقدیر ندارد
گروه فقه و اصول
شایسته تقدیر بزرگسال: حمید واسطی برای طرح پژوهشی «اجتهاد تمدنی: چیستی، چرایی چگونگی»
بخش جوان اثر برگزیده و شایسته تقدیر ندارد
گروه فلسفه، منطق و کلام
برگزیده دوم بزرگسال: محمدعلی مبینی برای کتاب الکترونیکی «خدا، ارزش، عقلانیت»
بخش جوان اثر برگزیده و شایسته تقدیر ندارد
گروه مطالعات نظری فناوری اطلاعات، اطلاع‌رسانی و کتابداری
شایسته تقدیر بزرگسال: مرتضی محمدی استانی برای رساله دکتری «طراحی فرانمای ریزدادهای نسخه های خطی بافت اطلاعاتی ایرانی-اسلامی و بررسی واکنش موتورهای کاوش وب به پیشینه های مبتنی بر آن»
بخش جوان اثر برگزیده و شایسته تقدیر ندارد
گروه مطالعات انقلاب اسلامی و امام خمینی(ره)
برگزیده سوم بزرگسال: محمدهادی حمیدیان برای رساله دکتری «صورت‌بندی و بررسی عقل ورزی در نظریه ولایت فقیه»
بخش جوان اثر برگزیده و شایسته تقدیر ندارد
گروه مطالعات هنر و زیبایی‌شناسی
برگزیده دوم بزرگسال: محمدرضا مریدی برای طرح پژوهشی «گفتمان هنر اسلامی مدرن: مطالعه جامعه‌شناختی هنر مدرن و معاصر سرزمین‌های اسلامی»
برگزیده سوم جوان: سهند سلطاندوست برای رساله دکتری «سیر تحول و دوره بندی مکتوبات فارسی در باب موسیقی ایرانی» (قرن ۱۰ تا ۱۳ ﻫ.ق)
گروه مطالعات میان‌رشتهای
بخش بزرگسال اثر برگزیده و شایسته تقدیر ندارد
بخش جوان اثر برگزیده و شایسته تقدیر ندارد
کمیته علوم انسانی اسلامی (ویژه مقالات پژوهشی)
بخش بزرگسال اثر برگزیده و شایسته تقدیر ندارد
بخش جوان اثر برگزیده و شایسته تقدیر ندارد
شخصیت‌های پیشگام علوم انسانی و اسلامی
مرحوم علامه محمدتقی جعفری، متخصص در فیلسوف، الهی دان، مفسر و فقیه
مرحوم آیت الله سیدحسن سعادت مصطفوی، متخصص در فلسفه و کلام اسلامی
مرحوم دکتر علیرضا صدرا، متخصص در علوم سیاسی و فلسفه سیاسی
مرحوم حجت الاسلام علی رجبی دوانی، متخصص در تاریخ اسلام
شخصیت‌های پیشتاز علوم انسانی و اسلامی
حجت الاسلام سیدیدالله یزدان‌پناه، متخصص در فلسفه اسلامی و عرفان نظری
دکتر احد فرامرز قراملکی، متخصص در فلسفه و کلام اسلامی، اخلاق حرفه‌ای و فلسفه اخلاق
حجت الاسلام دکتر حمید پارسانیا، متخصص در جامعه‌شناسی
دکتر حمیرا مشیرزاده، متخصص در روابط بین‌الملل
سایر موارد برتر شامل (مترجم، نظریه‌پرداز، انجمن علمی و نشریه علمی)
مترجم برتر (عربی به فارسی) دکتر موسی اسوار
مترجم برتر (انگلیسی به فارسی) دکتر حسین ملانظر
مترجم معکوس (فارسی به انگلیسی) دکتر سیدصدرالدین موسوی جشنی
نظریه پرداز برتر: دکتر عبدالحمید معرفی محمدی
انجمن علمی برتر (دانشگاهی) انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران
انجمن علمی برتر (حوزوی) انجمن مطالعات سیاسی حوزه
نشریه علمی برتر (دانشگاهی) دوفصنامه بین‌المللی حقوق بشر
نشریه علمی برتر (حوزوی) فصلنامه علوم سیاسی
جایزه منشور توسعه فرهنگ قرآنی در حوزه پژوهش و آموزش عالی
برگزیده اول: علی مدبر (اسلامی) با کتاب «خشونت اجتماعی از منظر قرآن کریم با رویکرد شبهه‌پژوهی»
برگزیده اول: جاسم دِریس با رساله دکتری «تبیین و تحلیل مدل ارتباطی قرآن کریم با توجه به مدل‌ها و نظریه‌های رایج رسانه»
برگزیده دوم: هادی سلیمی با رساله دکتری «تفسیر تحلیل گزاره‌های اقتصادی در ترتیب نزول قرآن» (مطالعه موردی: جامعه‌سازی اقتصادی)
برگزیده سوم: محمدحسن شیرزاد با رساله دکتری «کاربرد الگوهای انسان‌شناسی حمل و نقل در تفسیر قرآن کریم»
شایسته تقدیر: سید حسین فخر زارع با کتاب «جهان فرهنگی قرآن»
نشریه برگزیده: «تحقیقات علوم قرآن و حدیث» از دانشگاه الزهراء(س)
موارد برتر بخش بین‌المللی (شخصیت‌های پیشرو خارجی)
طاهر اُلوچ در حوزه اسلام شناسی و ایران شناسی از کشور ترکیه
سامی امین العَریان در حوزه اسلام شناسی از کشور فلسطین/ ساکن ترکیه
جعفر المهاجر در حوزه اسلام شناسی از کشور لبنان
مولیادی کارتانگارا در حوزه اسلام شناسی از کشور اندونزی
آذرمیدخت صفوی در حوزه ایران شناسی از کشور هند
نورالدین ابولحیه در حوزه اسلام شناسی از کشور الجزایر
تحقیق برتر خارجی
محمد العاصی در حوزه اسلام شناسی با کتاب «تفسیر قرآن» (۱۴ جلد) از کشور لبنان/ ساکن آمریکا
جایزه صلح و دوستی
مرحوم آیت الله محمدعلی تسخیری در حوزه تقریب مذاهب اسلامی از کشور ایران
نتایج جشنواره فارابی تصویری از وضعیت علوم انسانی کشور ارائه می دهد
عبدالحسین کلانتری معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، در چهاردهمین جشنواره بین‌المللی فارابی ویژه تحقیقات علوم انسانی و اسلامی که در مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما برگزار شد، گفت: نتایج جشنواره فارابی تصویری از وضعیت علوم انسانی کشور ارائه می دهد، لذا اگر چه عدم انتخاب آثار برگزیده در برخی حوزه‌های رقابتی تلخ است، اما از این روی که ابعاد آسیب گون علوم انسانی را بر ما مکشوف می‌کند.
عبدالحسین کلانتری، در مراسم اختتامیه جشنواره فارابی که امروز دوشنبه ۱۹ تیرماه برگزار شد گفت: خدا را شاکریم بذری که حدود یک و نیم دهه پیش کاشته شد؛ اکنون به نهالی جوان و در حال بالیدن تبدیل شده و با هرس هر ساله آن توسط مجموعه ای از صاحبنظران، اندیشمندان و فضلا که در قالب شورای سیاست گذاری، گروهای تخصصی و کمیته های داوری به دبیرخانه جشنواره کمک می کنند، جوانه‌های جدید می زند، ملاک‌ها و شاخص‌های داوری آثار اصلاح، بروزرسانی و دقیق تر شده و در کنار ما بازیگران منفرد و حقیقی، بازیگران حقوقی و نهادی که از ارکان مهم تولید علم هستند نیز مشارکت داده شده اند.
وی ادامه داد: با هدف افزایش تعامل با دستگاه‌ها و کمک به حل مشکلات آنها و همچنین مسائل مهم جامعه بخش‌های جدیدی به جشنواره اضافه شده‌اند مانند جایزه صلح دوستی که با همکاری سازمان تقریب مذاهب اسلامی برگزار می شود. امیدواریم این مسیر با حفظ کنش گری مستقل و جهت بخش جشنواره فارابی و در راستای کمک علوم انسانی به حل مسائل کشور ادامه و توسعه یابد.
وی تصریح کرد: واقعیت این است که نتایج جشنواره فارابی تصویری از وضعیت علوم انسانی کشور ارائه می دهد. لذا اگر چه عدم انتخاب آثار برگزیده در برخی حوزه‌های رقابتی تلخ است، اما از این روی که ابعاد آسیب گون علوم انسانی را بر ما مکشوف می‌کند و از این مسیر برنامه‌ریزی را ممکن و تسهیل می کند، امید بخش و سرشار از فرصت است. نتایج حاصله حکایت از آن دارد که در حوزه های مطالعات میان رشته ای علوم انسانی ضعیف بوده و با نقطه مطلوب فاصله چشمگیری داریم. حال آنکه پرداختن این حوزه مطالعاتی ضرورتی تاریخی دارد. همچنین بر مبنای نتایج حاصله، در حوزه‌های علوم انسانی اسلامی و علوم انسانی مرتبط با حوزه های قرآنی، تفسیر و حدیث نیز ضعف داریم که ضرورت بازنگری سیاست‌ها و برنامه‌های مرتبط را دو چندان می کند.
کلانتری گفت: از دیگر نتایج حاصله که با ادراک اجمالی و انضمامی از میدان کنش نیز سازگاری دارد، فاصله معنا دارد. تولیدات علوم انسانی از تحولات فناورانه جدید است که بصورت عمیق، سریع و وسیعی جهان ما را دگرگون کرده و مقدرات تمدنی متفاوتی را در آستین دارد. این معضل خود را در حوزه هایی نظیر فناوری شناختی و فناوری‌های متنوع اطلاعاتی مانند هوش مصنوعی، بلاکچین اینترنت اشیا، به نحو بارزی نشان می دهد. بدیهی است که این نقیصه جبران نشود، بار دیگر مانند آغازین روزهای صنعتی شدن، شاهد انحرافی تاریخی و زیان بار خواهیم بود و رویکردهای فن سالار بی محابا تمامی سازوکارهای انسانی مستور در متن اجتماع را تخریب کرده و شان علوم انسانی کماکان به پالودن انفعالی خاکروبه‌های برآمده از توسعه فن سالار تقلیل می یابد.
معاون فرهنگی و اجتماعی علوم، تحقیقات و فناوری با تاکید بر اینکه علوم انسانی باید طرحی برای حرکت و نقشه ای به سوی هدف و دستینه ای برای مدیریت و راهبری در اختیار کشور قرار دهد، افزود: این رویکرد به صورتی طبیعی واجد این ویژگی است که به کاربرد، اجرا، مدیریت، راهبری و حرکت و پویش می پردازد و دانش تولید شده و مملو از نظریه، رای، نقص و ابهام و نقد و بررسی و مفهوم پرداز را از آسمان ایده ها به زمین سخت و واقعی، کنش، محدودیت، اقتضائات، مضایق و مجال‌های تنگ و قلت منابع و کثرت آرمان‌ها فرو می نشاند.
کلانتری گفت: به عنوان یک ضرورت علمی و حیاتی ما ملزم و مجبور به این هستیم که از آسمان آکادمی و برج عاج های روشنفکری و سپهر سیال و رنگین کمانی نظریه و بحث و نظر و مداقه‌های نظرورزانه و موشکافی‌های مفهوم پردازانه و پویش‌های فارغ دلانه فکری در کنج آکادمی‌ها و حجره‌ها به زمین سخت و تاریخ فرود آید و تمامی داشته‌ها، پنداشته‌ها، مایه‌ها و سرمایه‌های انباشته در انبان آکادمی‌ها و پژوهشکده‌ها و لابه لای صحف و مابین سطور را در بستر مضایق و فرصت‌های تاریخی خود برای عمل و اقدام، به قصد تدبیر منزل اداره امور مدینه تبدیل کنیم.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، عنوان کرد: با این منطق ما با یک نقطه ملاقات مواجه خواهیم بود و باید آمادگی مدیریت چنین ملاقاتی را داشته باشیم. دستگاه مدیریتی کشور باید به اقتضای آیین حکمرانی و راهبردی، گوشی باز برای شنیدن و سینه ای فراخ برای پذیرفتن و هاضمه ای قوی برای گوارش و فاهمه‌ای تیز و گیرا برای فهمیدن و نظام اجرایی قوی و کارآمد برای پیاده و اجرا کردن آنچه که از سوی نهاد علم در اختیارش قرار می گیرد.
کلانتری خاطرنشان کرد: چنین نگاه، مسئولیت و انتظاری، علوم انسانی را در تقسیم بندی های کلاسیک و در تمایز خشک و ساده با علوم فنی و مهندسی یا طبیعی خلاصه نمی کند. این نگاه مرزهای فرضی و غیرواقعی و مخرب و غلط انداز در مورد علوم انسانی و علوم غیر انسانی را، درست و کارگشا نمی داند. مطابق این نگاه ما چه بخواهیم و چه نخواهیم و چه ندانیم از علوم انسانی استفاده می‌کنیم و آن را همچون اکسیژن در همه حوزه ها تنفس می کنیم. مطابق این نگاه تمامی آنچه که با انسان سروکار دارد و محصول اوست مانند ساختمان، ماشین، ترافیک ، پزشکی، محیط زیست، و همه و همه محفوف در علوم انسانی است و در ذات خود با علوم انسانی عجین و مرتبط است.
کلانتری تصریح کرد: وقتی از این منظر و از این فاز به صحنه بحث و مناسب امروز نگاه می کنیم، وجوه دیگری از موضوع رخ می نماید که به طور سنتی و معمول مغفول قرار می گیرد و از قضا در سایه توجه به آنهاست که بسیاری از مسائل مزمن جامعه حل خواهد شد.
رئیس مجلس شورای اسلامی:
جشنواره فارابی دیپلماسی علمی با غرب و منطقه را ایجاد کرد
رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: جشنواره فارابی ظرفیت خوبی برای دیپلماسی علمی با غرب و کشورهای منطقه ایجاد می کند وفضای مناسبی برای بازتاب فعالیت های دانشمندان مسلمان و دانش اسلامی در فضای بین المللی دارد.
آیین اختتامیه چهاردهمین دوره جشنواره فارابی امروز (دوشنبه، ۱۹ تیر ۱۴۰۲) در مرکز همایش های بین المللی صداوسیما برگزار شد. دکتر محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در این مراسم گفت: اندیشمندان، دانشمندان و پژوهشگران ما به خصوص در حوزه علوم انسانی و نهاد علم تنها مسیر حل مسائل و مشکلات و چالش های ما در کشور هستند. از این نگاه است که می توان پیش روی خودمان را در آینده به درستی تشخیص دهیم و به سمت درستی گام برداریم و با خطا پیش نرویم.
رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: به عنوان یک خدمت گذار در مجلس شورای اسلامی و نماینده شما در این سنگر، امروز دست نیاز به سمت شما عزیزان دارم. جناب آقای دکتر داوری اردکانی، اندیشمند عزیز ما اینطور بیان می کنند که «ایران پر از مشکل است اما مسئله ندارد». یعنی جامعه از مشکلات خود بسیار و شاید بی شمار رنج می برد اما مسئله نداریم و کمتر به حل مسئله های خود می اندیشیم و یا حل آسان آنها را در نظر می گیریم.
وی تصریح کرد: فکر می کنیم حل آن ها ساده است. برداشت من از این سخن این است که اولا مشکل های ما باید به موضوع فکر و تامل تبدیل شود و ثانیا گاهی می توان چندین مشکل را در قالب یک مسئله فهمید که راه حل را نیز در دل خود دارد. ثالثا همه مسئله ها همیشه به مشکل ها بر نمی گردد. در فقدان نظریه پردازی، دیگران با عینک های خود چنین پدیده ارزشمندی را روایت می کنند و حرف های شبه علمی خود را بر کرسی می نشانند.
او خاطرنشان کرد: نه تنها در دهه ۹۰ تجربه های خوبی از نظر رونق تولید و رشد اقتصادی نداشتیم، بلکه از نظر فکری و نظری در عرصه علوم انسانی و اسلامی هم دهه خوبی را پشت سر نگذاشتیم. بر سراین پیچ تاریخی که اکنون در سر آن هستیم، فرصت هایی پیش روی ما است تا بتوانیم عقب ماندگی خود را جبران کنیم. اگر علوم انسانی جایگاه شایسته خودش را در تداوم نهضت نرم افزاری و تولید علم که در دهه هشتاد پیدا کرده بود ادامه می داد، چه بسا شاهد رخ دادهایی مثل نا آرامی های سال گذشته نمی بودیم یا مواجهه متفاوتی با آن داشتیم.
دکتر قالیباف با اشاره به اهمیت فراخوان برای فقه حکومتی و حکمرانی یادآور شد: اگر این مسئله را جدی می گرفتیم امروز با مسئله های تودرتوی عرفی و قانونی پیرامون حجاب مواجه نمی شدیم. برخی کل علوم انسانی را فرآورده دنیای مدرن می دانند اما ما ضمن تکیه بر میراث و ذخایر علمی خود در برابر بنیادها و دستاوردهای علوم انسانی، می گوییم اهل تقلید نیستیم اما اهل اقتباس هستیم.
وی تاکید کرد: باید آنچه را که متناسب با نیاز و پیشرفت با روزگار خودمان است فرا بگیریم اما قرار نیست تا ابد شاگرد دیگران بمانیم. در برابر آنچه از بزرگان علم دریافت می کنیم حیرت زده هم نیستیم بلکه اعتماد به نفس داریم و ابتکار عمل را از دست نمی دهیم. این بزرگترین سرمایه ای است که حضرت امام با انقلاب اسلامی به ملت ایران بخشید و اکنون در هر میدانی از میدان های تمدن سازی به کار ما می آید.
رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: پیش از انقلاب اسلامی زمینه پرسش های مهمی در زمینه علوم انسانی فراهم شد که فرصت خوبی پیش روی جهان دانش در اختیار ما داده است. از جمله آن ها در باب نسبت علم و دین و نسبت سیاست و دین است. این موضوعات زمینه بحث های نظری مهمی را فراهم آورده است و برخی از بنیادهای علوم انسانی متعارف را به چالش کشیده الست. البته امروز و در گام دوم انقلاب اسلامی، کشور ما بیش از هر زمان دیگری نیازمند سرمایه گذاری و برنامه ریزی در این زمینه است و ما به طور مضاعف به حرکت عالمانه و برخورد حکیمانه با پدیده و راه حل ها نیازمند هستیم.
قالیباف به ضرورت بازخوانی و بازاندیشی در علوم انسانی و اسلامی در چله دوم انقلاب اسلامی به منظور حکمرانی نو اشاره کرد و افزود: اگر غیر از این باشد دچار «ناحکمرانی» می شویم و در دام حکمرانی کهنه گرفتار خواهیم ماند. یعنی دچار اشتباه هایی خواهیم شد که بار هزینه ها روی دوش مردم می افتد. در افق نزدیک پیش رو یعنی همین برنامه هفتم توسعه کشور نیازمند یک برنامه پیشرفت توام با عدالت بر مبنای علوم انسانی و اسلامی است.
او با اشاره به برنامه هفتم توسعه که در دست بررسی مجلس شورای اسلامی است تصریح کرد: برنامه هفتم بدون آنکه ما را از برخورداری فناوری های نوین محروم کند، باید ما را به میراث علمی و معنوی در عرصه های مختلف زندگی پیوند دهد. آن احساس تحیر و حقارتی که عده ای در برابر فرهنگ غرب دارند ناشی از کم کاری در فرهنگ خودی و دانش بومی در کشور است. تا زمانی که ما در تدوین برنامه های توسعه توجه شایسته ای به علوم انسانی نکنیم و به نظریات مبتنی بر فرهنگ اصیل خود نرسیم، همچنان ناگزیر دنباله روی غرب خواهیم ماند و در علوم دیگر هم سرمشق دیگران نخواهیم شد.
او اضافه کرد: اگر امروز در سطح جامعه نارآمی و در سطح حکمرانی ناکارآمدی می بینیم، از نشانه های عدم بلوغ علمی در این عرصه است. اگر اهل سیاست به دنبال حل مسئله و نشان ندادن کارآمدی دین در یک جامعه سالم و متعادل و قوی هستند، باید پای یافته ها و رهاوردهای اهل علم بنشینند و در بلند مدت جواب حل مسئله های نظام حکمرانی تنها و تنها در دست نهاد علم است.
او با تاکید بر این که جامعه ایرانی در تاریخ معاصر جامعه ای ناآرام بوده است خاطرنشان کرد: بخشی از این ناآرامی حاصل ناکارآمدی حکمرانی در کشور است اما بخش دیگر به ویژگی تاریخی ایرانیان در آرمان خواهی و ارزش مداری بر می گردد؛ امری که بعد از انقلاب اسلامی به نحو گسترده تری بروز پیدا کرده است. از همین رو است که علوم انسانی و اسلامی نقش کلیدی در ادامه حرکت تمدان ساز مردم ایران دارد. این فرزانگی که برای حکمرانی و جهان داری لازم است، از واقع بینی به دست می آید که علوم انسانی به ما عرضه می کند. اگر چنین بصیرتی در کار ما نباشد، گویی روی جاده موفقیت راه نمی رویم و حتی سرعت بیشتر ما را از اهداف مان دورتر خواهد کرد.
دکتر قالیباف در ادامه اظهار کرد: آنچه امروز پس از ساله ها بحث در محافل علمی و تجربه در میدان های سیاست می دانیم، آن است که باید از هرگونه خوش بینی و بدبینی دست برداریم و آرمان خواهی واقع بینانه را جایگزین آن کنیم. متاسفانه نگاه حاکم در دهه گذشته بذر علوم انسانی را آشفته کرده و هم گره های حکمرانی را کور کرده است.
وی اضافه کرد: اگر زمانی جامعه شناسان ما از آسیب های اجتماعی سخن می گفتند، به سیاه نمایی متهم می شدند اما در اواسط دهه ۹۰ متوجه اشتباه خود و دیر فهمی مسئله شدیم. این اتفاق زمانی رخ می دهد که کار کاهش یا ریشه کنی آسیب های اجتماعی سخت تر شده بود. همچنان که بعد از سال های بعد از دفاع مقدس با خام اندیشی خیال کردیم باید رویکرد مردمی و جهادی را عرصه حکمرانی کنار بگذاریم و اگر از علوم اجتماعی استفاده غیرانتقادی و اجتهادی کنیم، نسخه های غربی ما را به غافله پیشرفت خواهد رساند. از این روی می توان گفت ما در زمینه علوم انسانی و حکمرانی غافل بوده ایم.
رئیس مجلس شورای اسلامی بازگشت به نهضت نرم افزاری را راه اعتلای علوم انسانی و اسلامی در چله دوم انقلاب اسلامی دانست و افزود: بنده در بحث های مختلف درباره این موضوع اشاره کردم که اگر در کشور به دنبال استقلال و پبیشرفت هستیم باید یک کشور مولد باشیم. باید به این سوال پاسخ دهیم چه چیزی تولید کنیم؟ ما باید قدرت، معرفت، ثروت و منزلت تولید کنیم و لحظه ای از آن غافل نباشیم و این موضوع جز در نهاد علم و در نزد اندیشمندان و دانشمندان در جای دیگری نیست. این رسالتی است که بر دوش عزیزان و بزرگان ما است. از طرف دیگر جامعه ما نیاز به بالا بردن سطح عقلانیت عمومی دارد.
وی اضافه کرد: به تصریح رهبر انقلاب این یکی از وظایف دارای اولویت دولت اسلامی است. اگر سطح تفکر مردم را ارتقا یابد، در این صورت است که می توانیم از پیشرفت کورکورانه و بدون اندیشه دور شویم. هر چه فرهنگ عمومی ما در زمینه دانایی و سنجش گری تقویت شود، ابتکارو خلاقیت ما هم بیشتر خواهد شد. رهبر انقلاب از ابتدای امثال برای چندمین بار و در یک مقطع حساس بحث ضرورت تحول را مطرح کردند اما متاسفانه تحرک چندانی در این زمینه مشاهده نمی کنیم. قابل تصور نیست که تحول در عرصه حکمرانی کشور بدون تحول در قلمرو علوم انسانی اتفاق بیفتد. لازم است مطالبه رهبر انقلاب را به عنوان فراخوان برای تولید تحول ساز تلقی کنیم و همه ظرفیت و استعداد کشور وارد میدان شود.
او با اشاره به نقش تحول ساز جشنواره فارابی تاکید کرد: جشنواره بین المللی فارابی با تقویت و توسعه شبکه نخبگان و مسلمان نقشی اساسی در تربیت اندیشمندان علوم انسانی دارد و ما را در مسیر تحول سازی ایران هدایت می کند. این جشنواره در حل مسائل و دغدغه های نظری و علمی جهان اسلام همچون صلح همراه با امنیت و عدالت و دین داری آمیخته با پیشرفت موثر است.
وی با تاکید بر اینکه جشنواره فارابی ظرفیت خوبی برای دیپلماسی علمی با غرب و کشورهای منطقه ایجاد می کند، افزود: در همین راستا فضای مناسبی برای بازتاب فعالیت های دانشمندان مسلمان و دانش اسلامی در فضای بین المللی دارد. امیدوارم طرح های توسعه مناسبی در این راستا تدارک دیده شود تا اثرگذاری واقعی تر و عینی تر را شاهد باشیم.
دکتر قالیباف به تدوین برنامه هفتم توسعه کشور در مجلس شورای اسلامی پرداخت و گفت: ما در یک سال اخیر و سال پیش رو که سال باقی مانده از این مجلس است، این فرصت را فراهم کردیم که در موضوعات مهم از اندیشمندان استفاده کنیم و در موضوعات کلیدی اعم از طرح ها و لوایح از اندیشمندان بهره ببریم و از نظریات آن ها به صورت مستقیم استفاده کنیم.
وی اضافه کرد: بیش از چهارصد نفر از نخبگان و اندیشمندان در مدت کمتر ۴۸ ساعت که برنامه هفتم توسعه بارگزاری شده، نظرات بسیار دقیق و خوبی برای کارشناسی و تصمیم گیری ارائه کردند. این کار هرگز کار صوری نیست و الان درست در نقطه ای هستیم که هر پیشنهاد قوی و خوب می تواند این برنامه را در بخش های مختلف خود تقویت کند.
رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: باور داریم که بدون همراهی نخبگان حتما قادر نخواهیم بود برنامه دقیق و خوبی را در عرصه های علمی و آموزشی و چه در عرصه های حوزه حل مشکلات عمومی جامعه در حوزه معیشت و اقتصاد و چه در عرصه مسائل فرهنگی و اجتماعی تدوین کنیم. در همه این بخش ها نیازمند این هستیم که بتوانیم یک طرح کاملا دقیق و کاملا متفاوت را با آنچه در گذشته داشتیم تدوین کنیم. واقعیت این است که ما روند برنامه سوم تا برنامه ششم توسعه را که بررسی کردیم و متوجه شدیم برنامه ریزی و نحوه اجرای ما در خوشبینانه ترین حالت در حدود ۳۰ درصد اجرا شده است. اگر برنامه ای هم نمی داشتیم این ۳۰ درصد در روال جاری اتفاق می افتاد. برای برنامه هفتم شیوه برنامه ریزی را هم متفاوت دیدیم. دولت در این زمینه تلاش کرد. حتی دولت در سه نوبت در طرح خود تجدید نظر کرد. امروز هنوز هم این برنامه نیازمند توجه و خرد جمعی شما است.
او با اشاره به اهداف برنامه هفتم توسعه خاطرنشان کرد: یک نکته که می خواهم اشاره کنم این است که ما از جهت اقتصادی در برنامه هفتم به دنبال این هستیم که به یک ثبات اقتصادی در پایان برنامه برسیم و به گونه ای عمل کنیم که از همان سال اول برنامه نه تنها برای مدیران و مسئولان بلکه برای مردم و آحاد جامعه معلوم شود که در مسیر تحول برای ثبات اقتصادی قرار گرفتیم.
وی یادآور شد: از طرفی دیگر این توجه را هم داریم که برنامه براساس سیاست های کلان حتما باید مسئله محور حرکت کند و نوع برنامه ریزی برای برنامه هفتم هم با تکیه بر همین نگاه به سمت مسئله محوری و حل مسائل اساسی است. طبیعتا این مسائل را هم باید با اولویت و با تعداد محدود انتخاب کنیم و بر آن متمرکز شویم و توان حل مسئله را پیدا کنیم.
قالیباف خانواده را مخاطب اصلی برنامه هفتم توسعه دانست و گفت: خیلی مهم است که بدانیم مخاطب برنامه کیست. تا الان به این جمع بندی رسیدیم که همه شاخص هایی که دنبال می کنیم بر مبنای خانواده است. ما نیازمند یک تحول اساسی حکمرانی هستیم.
رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: وقتی درباره حَکَم حرف می زنیم از دو بخش شکل گرفته است. یک بخش تشخیص علمی و یک بخش تصمیم سیاسی است. ترکیب این دو است که ما را به سمت حکمرانی درست می برد. هر دوی این ها نیازمند نهاد علم است. ما سیاستمداران اگر این تصمیم های سیاسی را بدون تکیه بر تشخیص علمی تصمیم بگیریم، به بیراهه رفتیم و بر جاده ای رفتیم که به مقصد نمی رسیم. امیدواریم در این شرایط که نیازمند یک تحول اقتصادی هستیم از نظرات شما اندیشمندان استفاده کنیم.
محمدعلی زلفی گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری:
نمایه و نمایانی علم یک ضرورت است
آیین اختتامیه چهاردهمین جشنواره بین‌المللی فارابی ویژه تحقیقات علوم انسانی و اسلامی با حضور محمدباقر قالیباف رئیس مجلس، محمدعلی زلفی گل وزیرعلوم، تحقیقات و فناوری، غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی و جمع زیادی از محققان و پژوهشگران عرصه علوم انسانی امروز دوشنبه ۱۹ تیرماه در مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما برگزار شد.
محمدعلی زلفی گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در این جشنواره ضمن خیر مقدم خدمت حاضران در جمع و گرامی‌داشت یاد و خاطره شهدا و آرزوی سلامتی برای رزمندگان و نیروی نظامی در کشور گفت: امنیت و آرامش در زندگی امروز و اینکه کار علمی انجام می‌دهیم به خاطر ایثار و از خودگذشتی رزمندگان، نیروهای نظامی، انتظامی، ارتشی‌ها و سپاهیان عزیز است که در اقصی نقاط ایران اسلامی از کیان و ناموس کشور دفاع می‌کنند.
وزیرعلوم با طرح این پرسش که علم نمایه و اینکه چرا علم نمایه سازی می‌شود و مجبورهستیم تولید علمی را نمایه سازی کنیم؟ و چه دلیلی وجود دارد بعد از اینکه نمایه سازی کردیم برای رویت پذیری و دیده شدن علم تلاش کنیم؟ خاطرنشان کرد: یکی از بخش‌های نمایانی علم برگزاری جشنواره‌های مختلف از جمله جشنواره فارابی است که از طریق آن دانشمندان و عزیزانی که تلاش در عرصه علم و تولید آثار فاخر و پژوهش‌های ارزشمند داشتند را به نمایش بگذاریم و معرفی کنیم.
وی ادامه داد: بخشی از نمایانی علم اختصاص به الگوسازی و معرفی افراد موفق دارد. یکی از اختلافات بین متفکران مختلف این است که چرا علم باید نمایه شود. اگر علم نمایه نشود، پژوهشگری که کار تحقیقاتی انجام می دهد و پژوهش خود و نتیجه آن را منتشر نکند امکان دارد که آن موضوع را فرد دیگر و گروه دیگری انتخاب کند و عمر انسان‌ها و گروه های تحقیقاتی برای یک موضوع چندین بار هزینه صرف کند که اشتباه است.
زلفی گل ادامه داد: پژوهشگری که تحقیق می کند تا نتیجه مساله ای را در اختیار سایر افراد قرار دهد، نباید برای یک کار چند بار هزینه کند. در همین راستا علم تاریخ برای این مساله ارزشمند است که وقتی تاریخ مطالعه می‌شود و از سرگذشت گذشتگان آگاهی پیدا می کنیم و نقاط قوت گذشتگان را مطالعه می نماییم، آن اشتباه را چند بار تکرار نکنیم. تاریخ به ما تجربه می آموزد و تجربه را ارزان در اختیار ما قرار می‌دهد، ضمن اینکه جایگاه نمایه سازی علم به ما کمک می کند تجربه دیگران را ارزان بخریم.
وزیرعلوم، تحقیقات و فناوری، با تاکید بر اینکه نباید برای یک موضوع علمی و پژوهشی چندین بار وقت و هزینه صرف شود، گفت: سیستم نمایه سازی علم طراحی شده است که اگر کتاب یا مقاله‌ای مطالعه شود با یک جستجو در جریان این علم و پژوهش قرار بگیریم و دسترسی به آن داشته باشیم زیرا وسعت دید برای کل جامعه بشریت ضرورت دارد. جمهوری اسلامی ایران این افتخار را دارد که پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ISC)) را تاسیس کرده و در جهان مقالات بومی را به زبان فارسی نمایه و در دسترس محققان قرار داده است.
وی تاکید کرد: ما در این دوره که مسئولیت وزات علوم، تحقیقات و فناوری را داریم سعی کردیم که زبان فارسی را به مرجعیت در علم تبدیل کنیم و برنامه ریزی در مجلات علمی تحت نمایه‌سازی بین‌الملی داشته باشیم که خوشبختانه در ۲۳ ماه گذشته بیش از ۴۰ مجله علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تحت نمایه‌سازی قرار گرفت که ۱۱ مجله به زبان فارسی است.
عالی ترین مقام وزارت علوم ادامه داد: ما بستری را در مجلات و مقاله ها ایجاد می کنیم که به جای اینکه ما یافته های دیگران را دنبال کنیم دیگران هم در زمین ما بازی کنند و مجلات ما رویدادهای علمی را نمایه سازی کنند، پس نمایه سازی علم اجتناب ناپذیر است. ما باید در اقیانوس علمی جهانی نقش داشته باشم و هر کشور علم خودش در این اقیانوس مثل رودخانه سرازیر کند و این اقیانوس محلی برای استفاده همه افراد است و علم در معرض دید دیگران قرار می گیرد.
وی با اشاره به اینکه ما می خواهیم دانشمندان ایران را در دنیا تبدیل به مرجعیت علمی کنیم، افزود: باید تلاش کنیم وقتی نشریه ای منتشر می شود در اختیار دیگران قرار بگیرد. برای اینکه الگوی مناسب به جامعه معرفی کنیم، باید با معرفی دانشمندان و معرفی اندیشمندان و پژوهشگران به دنیا، هویت ملی خودمان را تقویت کنیم و به نسل جوان امید دهیم تا مانند افراد موفق شوند و به دنیا بفهمانیم که ایران در دنیا کشوری اثرگذار در تاریخ تمدن دنیا است.
وی تصریح کرد: کشورمان بزرگانی دارد بنابراین باید برای علم فناوری و نوآوری سرمایه گذار شود. هزینه علم و فناوری بهترین اقدام برای هر کشور است. در کشور ما مقام معظم رهبری برای مباحث علمی مرجعیت قائل هستند و به این مباحث اشاره دارند و این موضوع وظیفه ما را سنگین می‌کند که جایگاه علمی خودمان را حفظ کنیم و به دیپلماسی علمی کشور توجه نماییم که در جشنواره خوشبختانه به همه این موارد توجه شده است.
زلفی گل با اشاره به قرار دادن ۵ اولویت در وزارت علوم افزود: در این دوره مسئولیت وزات علوم، تحقیقات و فناوری به احترام ۵ تن آل عبا ۵ اولویت را مد نظر داریم و تمام تلاش مان را می کنیم که این اولویت‌ها محقق شود. این اولویت‌ها شامل اول مرجعیت دیپلماسی علمی و فناوری و نوآوری ، اولویت دوم آموزش و پژوهش و برون داد هدفمند، سوم نوآوری فرهنگی و فرهنگ و نوآوری، اولویت چهارم شاغل فناور و نوآور پروری و اولویت پنجم تولید ثروت و خدمت و سرمایه است .
وی تصریح کرد: هر علم زیبایی خاص خود و هر انسان موفقی در هر جایگاهی اولویت خاص خودش را دارد و باید به فرزندان بیاموزیم که در رشته‌های علمی تلاش کنند و جزو سرآمدان باشند.
زلفی گل با تاکید بر اینکه تنها سلامت جسم مهم نیست و جامعه هم به سلامت روحی و معنوی نیاز دارد، افزود: سلامت جسمی فقط شامل علوم پزشکی نمی شود و به علم کشاورزی و علوم طبیعی هم نیاز دارد. سلامت روحی توسط دانش علوم انسانی محقق می‌شود به طوریکه در دنیا و کشورهای پشرفته نخبه‌ترین انسان‌ها در رشته علوم انسانی تحصیل می‌کنند.
وی در پایان سخنانش بیان کرد: ما باید برنامه ریزی کنیم و نشان دهیم انسان موفق در هر رشته‌ای اثربخش است. جامعه به همه متخصان و شخصیت‌های علمی کشور نیاز دارد لذا ما باید علم را متوازن کنیم که این مساله با کمک شما محقق خواهد شد تا در نهایت به دست خود مهین مان را آباد کنیم.
۲۴۵۲۴۵
