چه چیزی باعث زردی نوزاد میشود؟
زردی نوزادان حالتی است که در آن پوست و چشم‌های نوزاد به دلیل زرد شدن، تغییر رنگ می‌دهند. این وضعیت معمولا در روزهای ابتدایی پس از تولد رخ می‌دهد. مشابه بزرگسالان، نوزادان نیز به دلیل افزایش سطح بیلی‌روبین در خون ممکن است دچار یرقان شوند. اما چه عواملی باعث میشود که برخی نوزادان در آغاز زندگی خود با این مشکل مواجه شوند؟ علائم زردی در نوزاد چیست و برای زردی نوزاد چه باید کرد؟ آیا زردی نوزاد یک مشکل جدی و نگران‌کننده است؟ با ما همراه باشید تا به این سوال‌ها پاسخ دهیم.
علت زردی گرفتن نوزاد چیست؟
در پاسخ به این سوال که چه چیزی باعث زردی نوزاد میشود؟ باید گفت زردی نوزادان به دلیل افزایش سطح بیلی‌روبین در خون رخ می‌دهد، وضعیتی که به آن هایپربیلی‌روبینمی (hyperbilirubinaemia) گفته میشود. بیلی‌روبین یک ترکیب زردرنگ است که در نتیجه تجزیه گلبول‌های قرمز در طحال تولید میشود. پس از تولید، بیلی‌روبین از طریق خون به کبد می‌رسد، جایی که کبد آن را به ترکیبی تبدیل می‌کند که از طریق صفرا وارد دستگاه گوارش شده و در نهایت دفع میشود. اما زمانی که سطح بیلی‌روبین در خون بیش از حد بالا باشد، کبد نوزاد قادر به دفع کامل آن نیست و این منجر به بروز زردی میشود.
زردی در نوزادان شایع است، زیرا تراکم گلبول‌های قرمز در خون نوزادان بالاست و کبد آن‌ها هنوز به طور کامل تکامل نیافته است. به همین دلیل، کبد نوزاد نمی‌تواند به طور موثری بیلی‌روبین اضافی را دفع کند و غلظت بیلی‌روبین در خون نوزاد ممکن است به دو برابر سطح آن در بزرگسالان برسد.
با توجه به سایت www.mayoclinic.org
زردی نوزاد معمولاً به این دلیل رخ می دهد که کبد نوزاد به اندازه کافی بالغ نیست تا از شر بیلی روبین موجود در جریان خون خلاص شود. در برخی از نوزادان، یک بیماری زمینه ای ممکن است باعث زردی نوزاد شود.
طول درمان زردی نوزاد
درمان زردی نوزاد تنها زمانی ضروری است که سطح بیلی‌روبین به طور قابل توجهی افزایش یابد. میزان زردی نوزاد از طریق آزمایش با دستگاه یا انجام آزمایش خون تعیین میشود. اگر زردی نوزاد تشدید یابد یا پس از دو هفته بهبود نیابد، باید درمان‌های لازم آغاز شود. اما در این حالت چه چیزی زردی نوزاد را پایین میاورد و چه مدت طول می‌کشد تا زردی کم شود؟
مدت زمانی که زردی نوزاد شما کاهش می‌یابد به شدت زردی و سطح بیلی‌روبین خون بستگی دارد. معمولا اگر سطح بیلی‌روبین در درجات خفیف (بین ۱۲ تا ۱۳ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر) باشد، انتظار می‌رود که زردی نوزاد در طی تقریبا دو روز کاهش یابد. اما اگر سطح بیلی‌روبین بالاتر از ۱۴ میلی‌گرم باشد، معمولا این زمان به دو تا سه روز افزایش می‌یابد. در برخی موارد، نوزاد ممکن است برای مدت بیشتری، حتی تا یک هفته، در دستگاه باقی بماند.
چه چیزی در بارداری باعث زردی نوزاد میشود؟
تغذیه در دوران بارداری یکی از عوامل کلیدی است که به طور مستقیم بر سلامت نوزاد تاثیر می‌گذارد. داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل نه تنها به رشد و توسعه طبیعی جنین کمک می‌کند، بلکه می‌تواند خطراتی مانند سقط جنین، زایمان زودرس و کم‌وزنی نوزاد در زمان تولد را کاهش دهد.
در بیشتر نوزادان، زردی بدون نیاز به درمان خاص به طور خودبه‌خود برطرف میشود، اما در صورتی که سطح بیلی‌روبین خون بالا باشد، مداخله پزشکی لازم است. بسیاری از مادران در مواجهه با این شرایط می‌پرسند که چه چیزی باعث زردی جنین میشود؟ آیا تغذیه دوران بارداری با زردی نوزاد ارتباط دارد؟
پاسخ این است که از دیدگاه علم پزشکی، ارتباط مستقیمی بین تغذیه در دوران بارداری و بروز زردی نوزاد وجود ندارد. با این حال، نوزاد در دوران بارداری از جفت مادر تغذیه می‌کند و پس از تولد نیز تا مدتی تنها شیر می‌خورد؛ بنابراین تغذیه مادر در دوران بارداری می‌تواند اثرات غیرمستقیمی بر سلامت نوزاد داشته باشد.
اما علاوه بر تغذیه چه چیزی در بارداری باعث زردی نوزاد میشود؟ باید گفت عدم تطابق گروه خونی مادر و جنین می‌تواند یکی از علل بروز زردی در نوزادان باشد. به عنوان مثال، اگر گروه خونی مادر A و گروه خونی جنین B باشد، این تفاوت می‌تواند منجر به افزایش شدید بیلی‌روبین در بدن نوزاد، کم‌خونی شدید، زردی و حتی در موارد نادر، مرگ نوزاد شود. در این شرایط، بدن مادر آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که به افزایش سطح بیلی‌روبین در خون نوزاد منجر میشود.
به دلیل افزایش گردش خون در ماه‌های آخر بارداری، احتمال انتقال بیلی‌روبین به خون جنین نیز بیشتر میشود. برای پیشگیری و درمان این نوع زردی، معمولا در هفته ۲۸ بارداری و ۷۲ ساعت پس از زایمان به مادر آمپولی به نام ایمونوگلوبولین RH تزریق میشود. این نوع زردی معمولا تا حدود دو هفته ادامه دارد.
علائم زردی نوزاد
پیش از بررسی اینکه برای زردی نوزاد چه باید کرد باید با علائم زردی آشنا شویم. نوزادان ممکن است در روزهای ابتدایی پس از تولد، زردی در پوست صورت یا چشم‌ها را تجربه کنند. در برخی موارد، حتی نوک بینی نوزاد نیز ممکن است زرد شود. اگر زردی پوست نوزاد در روز دوم تا چهارم اندک باشد، احتمالا زردی خفیف است. اما اگر زردی پس از مدت کوتاهی از بین برود، به احتمال زیاد یرقان واقعی نیست.
در 8 تا 12 ساعت اول تولد، نوزادان معمولا از نظر زردی بررسی می‌شوند. اگر نوزاد شما قبل از روز سوم از بیمارستان مرخص شد، بهتر است برای اطمینان از سلامت او و تشخیص زردی احتمالی، به بیمارستان بازگردید، به ویژه اگر علائم زیر را مشاهده کردید:
- افزایش زردی پوست نوزاد
- زرد شدن پوست روی شکم، بازوها یا پاها
- زردی سفیدی چشم‌ها
- بی‌حالی مداوم یا بیدار نشدن نوزاد
- ناتوانی در افزایش وزن یا مشکلات تغذیه‌ای
- گریه‌های شدید نوزاد
درمان زردی نوزاد
فوتوتراپی یکی از روش‌های رایج و بسیار موثر در درمان زردی نوزاد است که با استفاده از نور، به تجزیه بیلی‌روبین در بدن نوزاد کمک می‌کند. اما در این روش برای زردی نوزاد چه باید کرد؟ در این حالت، نوزاد با پوشیدن لباس مخصوص و چشم‌بند، زیر نوری با طیف آبی قرار می‌گیرد. علاوه بر این، یک پتوی فیبر نوری نیز زیر نوزاد قرار داده میشود. در دستگاه‌های جدید، نیازی به پوشاندن چشم نوزاد نیست.
در موارد شدیدتر، زمانی که فوتوتراپی به تنهایی نتواند سطح بیلی‌روبین را کاهش دهد، ممکن است تعویض خون لازم باشد. در این روش، مقداری خون از اهداکننده یا بانک خون به نوزاد داده میشود تا گلبول‌های قرمز سالم جایگزین خون آسیب‌دیده نوزاد شوند و با این کار، تعداد گلبول‌های قرمز افزایش و سطح بیلی‌روبین کاهش می‌یابد.
دارو درمانی برای زردی نوزادان
در بخش‌های قبل گفتیم که چه چیزی باعث زردی نوزاد میشود. در برخی موارد مصرف دارو نیز ممکن است به عنوان درمان کمکی مورد استفاده قرار گیرد. تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده از قطره بیلی ناستر می‌تواند تاثیر مثبتی در کاهش طول دوره درمان نوزادان مبتلا به زردی داشته باشد. این قطره به طور خاص مدت زمان لازم برای فتوتراپی را کاهش می‌دهد و بهبود سریع‌تری را در وضعیت نوزادان فراهم می‌آورد. نکته مثبت این است که می‌توان این قطره را به همراه سایر داروهایی که برای درمان زردی نوزادان تجویز میشود، مصرف کرد. همچنین، مصرف شیر خشت نیز به عنوان یک مکمل موثر، باعث تسریع در کاهش زردی نوزاد و کاهش زمان بستری در بیمارستان میشود.
پیشگیری از زردی نوزادان
پیشگیری قطعی از زردی نوزاد تقریبا امکان‌پذیر نیست، پس برای برای زردی نوزاد چه باید کرد؟ در پاسخ باید گفت می‌توان با کاهش موقت تغذیه با شیر مادر، در موارد خاص، شدت زردی را کاهش داد. البته این اقدام تنها در صورتی توصیه میشود که میزان زردی بسیار بالا نباشد، زیرا فواید شیر مادر در برابر زردی خفیف بسیار بیشتر است.
آیا زردی نوزاد خطرناک است؟
در اکثر موارد زردی در نوزادان خطرناک نیست اما باید برای درمان آن اقدام کرد؛ چراکه بی‌توجهی به زردی نوزاد می‌تواند خطرات جدی به همراه داشته باشد. اگر سطح بیلی‌روبین خون بالا باقی بماند و درمان نشود، این وضعیت ممکن است منجر به آسیب مغزی به نام “کرن ایکتروس” شود که عواقب جدی مادام‌العمر مانند ناشنوایی، عقب‌ماندگی ذهنی یا فلج مغزی را به دنبال خواهد داشت.
در نوزادانی که سطح بیلی‌روبین بالایی دارند، ممکن است زردی به اندام‌های پایین‌تر مانند سینه، دست‌ها و پاها نیز برسد. این نوزادان ممکن است علائمی مانند لاغری، تغذیه نامناسب، خواب‌آلودگی، بداخلاقی، وحشت‌زدگی، خمیده شدن گردن یا گریه‌های بلند را نشان دهند. لذا تشخیص و درمان به‌موقع زردی نوزاد بسیار حائز اهمیت است.
زردی نوزاد یک وضعیت شایع است که معمولا ناشی از افزایش سطح بیلی‌روبین در خون است و بیشتر نوزادان به طور خفیف آن را تجربه می‌کنند. در این مقاله اشاره کردیم که چه چیزی زردی نوزاد را پایین میاورد. این وضعیت به طور طبیعی معمولا بدون نیاز به درمان در دو هفته اول زندگی برطرف میشود. اما در موارد شدید، درمان‌های پزشکی مانند فوتوتراپی یا تعویض خون ضروری هستند. علائم زردی شامل زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها است و بی‌توجهی به آن ممکن است به عوارض جدی مانند آسیب مغزی منجر شود. بنابراین، تشخیص زودهنگام و مدیریت صحیح زردی نوزاد اهمیت زیادی دارد تا از بروز مشکلات جدی در آینده جلوگیری شود.
