میلگرد یکی از پرکاربردترین و اصلی‌ترین اجزاء در صنعت ساختمان است و اندازه‌گیری قطر میلگرد همواره مسئله مهمی است. روی بدنه میلگرد، مشخصات و سایز میلگرد درج شده است اما در بعضی موارد نیاز است که قطر میلگرد محاسبه شود. متخصصان و مهندسان با تجربه به راحتی قطر میلگرد را تشخیص می‌دهند اما گاهی نیاز است که از روش‌هایی برای اندازه‌گیری قطر میلگرد استفاده کرد.
میلگرد با قطرهای مختلف کاربردهای متفاوتی دارد و متاسفانه بعضی از تولیدکنندگان میلگرد، وزن و قطر استانداردی برای میلگرد استفاده نمی‌کنند. در این شرایط حائز اهمیت است که قطر میلگرد را بتوان اندازه‌گیری کرد. اندازه‌گیری قطر میلگرد روش‌هایی دارد که در ادامه این مطلب نکاتی را درباره این روش‌ها به اختصار اشاره می‌کنیم.
چگونگی اندازه‌گیری قطر میلگرد
میلگرد سازه‌ای فولادی است که در سایز و انواع مختلف تولید می‌شود و در ساخت و ساز کاربردهای فراوان و متفاوت دارد. در کشورهای مختلف، میلگرد با قطر و سایزهای مختلف و با استانداردهای متفاوت تولید می‌شود. در ایران معمولاً میلگرد بر اساس استاندارد روسی تولید می‌شود. استاندارد میلگرد دارای ۴ دسته است که شامل A1، A2، A3 و A4 می‌باشد. این دسته‌بندی نوع آج و درجه استحکام و سختی میلگرد را مشخص میکند.
میلگرد با استاندارد A1 میلگرد ساده است که فاقد هر گونه آج است و سطح صاف و صیفلی دارد. میلگرد با استاندارد A2 میلگردی مارپیچ است و قابلیت انعطاف پذیری خوبی دارد. میلگرد A3 از نظر ظاهری، به شکل جناغی است و میلگرد A4 شکل هفت و هشتی دارد که به آن میلگرد مرکب هم گفته می‌شود.
رایج‌ترین سایز میلگرد در کشور ما سایز ۸ تا ۳۲ است که در قسمت‌های مختلف ساختمان اعم از فونداسیون، دیوارها، ستون‌ها و… مورد استفاده قرار می‌گیرند. به طور مثال در ساختمان‌های معمولی، معمولاً حداقل سایز میلگرد در ستون‌ها ۲۰ میلی‌متر است.
در کتابی به نام جدول اشتال میلگرد، اطلاعات و مشخصات میلگردها اعم از سطح مقطع، ضخامت و… بیان شده است. در میان انواع سایزها، سایزهای ۱۲، ۱۴ و ۱۶ از پرکاربردترین و متداول‌ترین سایزها برای ساختمان سازی در ایران است.
بدیهی است که هر چه سایز میلگرد بزرگ‌تر باشد مقاومت آن بیشتر و در نتیجه مقاومت و پایداری سازه بیشتر می‌شود. این ویژگی باعث می شود وزن میلگرد نیز افزایش یابد. در پی وزن بالاتر میلگرد قیمت آن نیز افزایش پیدا میکند. قیمت میلگرد یکی از مهمترین چالش های خرید میلگرد است. ما برای دسترسی راحتتر مشتریان قیمتها را هر روز در وبسایت آسن به روز رسانی می کنیم. برای اندازه‌گیری قطر میلگرد از واحد میلی‌متر استفاده می‌شود و هر سایز میلگرد مناسب استفاده در بخشی از ساختمان است.
قطر اسمی میلگرد چیست؟
قطر اسمی در حقیقت همان مساحت مقطع عرضی میلگرد است که با ابزار کولیس اندازه گرفته می‌شود. می‌توان گفت قطر اسمی یک پارامتر هندسی میلگرد است که روی پلاک فلزی میلگرد توسط کارخانه تولید کننده، حک شده است و بر حسب میلی‌متر است.
در میلگردهای ساده، قطر میلگرد همان قطر اسمی است ولی در میلگرد آجدار قطر به سه دسته قطر اسمی، قطر زمینه و قطر خارجی دسته‌بندی می‌شود.
- قطر اسمی میلگرد آجدار
قطر اسمی در میلگرد آجدار معادل قطر میلگرد ساده‌ای است که هم وزن میلگرد آجدار باشد و قطری نزدیک به قطر میانگین دارد.
- قطر زمینه میلگرد آجدار
اگر آج را در میلگرد آجدار در نظر نگیریم و قطر را محاسبه کنیم، عدد به دست آمده قطر زمینه میلگرد آجدار نامیده می‌شود.
- قطر خارجی میلگرد آجدار
اندازه‌گیری قطر میلگرد آجدار با احتساب آج، معادل قطر خارجی میلگرد آجدار است.
وزن میلگرد تولید شده در هر کارخانه بر اساس قطر آن متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال وزن هر شاخه میلگرد 12 ظفر بناب معادل 10.2 کیلو گرم می باشد. قیمت میلگرد ظفر بناب با توجه به وزن آن تعیین می شود در نتیجه بررسی جدول لیست قیمت میلگرد قبل از خرید ضرورت دارد.
روش‌های اندازه گیری قطر میلگرد چیست؟
برای مهندسان با تجربه حتی به صورت چشمی و به راحتی تشخیص سایز و قطر میلگرد مقدور است اما وقتی میلگردها با سایزهای مختلف در کنار هم قرار می‌گیرند، تشخیص سایز آن‌ها برای تازه‌کارها ممکن است مشکل باشد.
روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری قطر میلگرد وجود دارد که به دو دسته اندازه‌گیری با ابزار و اندازه‌گیری بدون ابزار تقسیم می‌شوند. در این قسمت به روش‌های موجود در هر دسته اشاره می‌کنیم.
اندازه گیری قطر میلگرد بدون ابزار
گاهی هیچ ابزاری برای اندازه‌گیری قطر میلگرد در دسترس نیست و لازم است قطر میلگرد مشخص شود. برای اندازه‌گیری قطر میلگرد بدون ابزارهای خاص و تخصصی کافیست روش‌های بدون ابزار را نیز بدانید. در زیر برخی از روش‌های اندازه‌گیری بدون نیاز به ابزار معرفی شده‌اند:
اندازه‌گیری تجربی
در این روش متخصصان و مهندسان به صورت تجربی و چشمی و گاهی با استفاده از بند انگشت سایز و قطر میلگرد را تشخیص می‌دهند. البته احتمال خطا حتی با وجود تجربه بالا در این روش زیاد است و به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
اندازه گیری با طناب
با استفاده از طناب یا یک تکه نخ می‌توان قطر میلگرد را اندازه‌گیری کرد. طناب را دور میلگرد بپیچید و محیط دایره به دست آمده را حساب کنید.
اندازه‌گیری با استفاده از فرمول
اگر وزن میلگرد را داشته باشید می‌توان با استفاده از فرمول زیر قطر آن را بدست آورد. برای این کار باید وزن میلگرد را در فرمول زیر جایگذاری کنید.
(وزن مخصوص) × ۷۸۵۰ × یک متر × 3.14 × D2= وزن یک متر میلگرد
ما در مقاله محاسبه وزن میلگرد، روش های بدست آورن وزن میلگرد را بطور کامل بیان کردیم.
اندازه‌گیری قطر میلگرد با استفاده از ابزار
کولیس و شابلون ۲ ابزار مهم در اندازه‌گیری قطر میلگرد هستند که در دسته اندازه‌گیری‌های ابزاری قرار دارند. باتوجه به این دو ابزار به راحتی می‌توانید، قطر میلگرد را محاسبه و مشخص کنید.
اندازه‌گیری با کولیس
کولیس یک ابزار دقیق برای اندازه‌گیری قطر میلگرد است. می‌توان گفت کولیس دقیق‌ترین ابزار برای محاسبه قطر میلگرد است. سر این ابزار حالت چاقویی دارد و روی یکی از دسته‌هایش خط کش وجود دارد.
اندازه‌گیری با شابلون
شابلون مخصوص اندازه‌گیری میلگرد شبیه یک قیچی باز است که اندازه میلگرد را نشان می‌دهد. شابلون یکی از دقیق‌ترین ابزارها برای اندازه‌گیری قطر میلگرد است.
اندازه‌گیری با آچار فرانسه
برای اندازه‌گیری قطر میلگرد با استفاده از آچار فرانسه باید دهانه آچار را باز کنید و آن را داخل آرماتور قرار دهید، سپس با استفاده از متر اندازه آن را مشخص کنید.
دلایل اهمیت اندازه‌گیری قطر میلگرد
از آنجایی که میلگرد کاربردهای بسیاری دارد و در هر قسمت از پروژه باید سایز مختلفی از میلگرد استفاده شود، به دلایل متعددی باید قطر میلگرد را به طور دقیق محاسبه کرد. تعدادی از این دلایل عبارت‌اند از:
- برخی از میلگردها مناسب فونداسیون و برخی مناسب دیوار و ستون هستند.
- محاسبه قطر و وزن میلگرد مورد نیاز، باعث می‌شود به اندازه مورد نیاز میلگرد خریداری شود.
- استفاده نادرست از میلگردها سبب بروز مشکل در سازه و کم شدن مقاومت ساختمان می‌شود.
- برای معادل سازی میلگرد باید قطر میلگرد محاسبه شود.
به طور کلی اندازه‌گیری قطر میلگرد بسیار با اهمیت است و از مسائل مهم و حیاتی در ساختمان سازی است. اندازه‌گیری قطر و وزن میلگرد باعث جلوگیری از هدر رفتن میلگرد مصرفی می‌شود.
