تلویزیون محل اصلی نمایش فیلم مستند در دنیا/ در هیچجا مثل ایران، کارگردانسالاری نداریم
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از ایرنا، فرهاد ورهرام مستندساز درباره اهمیت مدیوم تلویزیون برای سینمای مستند گفت: ساخت و پخش فیلم مستند در تمام دنیا برای تلویزیون است و در الویت بعدی برای نمایشهای سینمایی است. ۹۵ درصد فیلم مستند یعنی تلویزیون اینجا به غلط این طور مطرح میشود که فیلم بد، فیلم تلویزیونی است درحالی که تلویزیون مدیومی عمومی است و مردم آن را میبینند.
وی افزود: شبکه مستند، قدرتِ نمایشی بیشتری نسبت به تمام جشنوارهها دارد و مخاطب شبکه مستند مخاطب عام است. از استاد دانشگاه تا گورکن در بهشت زهرا با من تماس گرفتند که فیلم مرا از شبکه مستند دیدهاند. این تبلیغ شبکه مستند نیست بلکه گستردگی و وسعت یک مدیوم را نشان میدهد. از نظر من تلویزیون کارکرد قبلی خود را ندارد اما شبکه مستند کارکرد دارد.
منتقدان درباره مستندها با تعارف حرف میزدند
ورهرام ضمن آسیبشناسی جشنواره سینماحقیقت گفت: جشنواره محل تجربه و گفتوگو است. شرایط باید طوری باشد که تماشاگران درباره این فیلمها گفت و گو کنند. اینجا ولی یک فیلم نمایش داده میشود از قبل عدهای منتقد آماده شدهاند که درباره فیلم تعارف میکنند و این مفید نیست.
این مستندساز اظهار داشت: جشنواره باید محدوده خود را نسبت به خیلی چیزها حفظ کند، کیسهای نیست که هر چه داشتیم در آن بریزیم. تعدد بخشها در جشنواره سینماحقیقت زیاد بود و این آسیب زننده است. آنقدر که جشنواره برای برگزارکننده مفید است، باری را از روی دوش سینما برنمیدارد بلکه گاهی ضرر هم میزند. هیچ جشنواره ای در دنیا اینقدر گسترده و شلوغ برگزار نمیشود. به اندازه همه جشنوارههای جهان اینجا دوربین وجود دارد و گفت و گو میشود.
جایزه مخاطبان، غیرکاربردیترین بخش جشنوارههاست
کارگردان «تاراز» با بیان اینکه فیلم های جشنوارهها اغلب کارکردی برای سینمای مستند ندارند گفت: کارکرد جشنواره این است که تجربیات یک سال سینمای مستند نمایش داده شود و این بر فیلم های سال دیگر تاثیر بگذارد. این فیلمها چه تاثیری بر سال آینده میگذارد، وقتی همه کارگردانها یارکشی میکنند؟ یکی از غیرکاربردیترین بخشها، جایزه مخاطبان است. چون بعضی کارگردانها مخاطبان را با خود به جشنواره میآورند تا به فیلم آنها رای دهند. البته جشنواره کارکرد مثبت هم دارد؛ گپهای بچه ها و نقدهایی که انجام میشود به ارتقای سینما کمک میکند.
ورهرام درباره سفارشی سازی در سینمای مستند توضیح داد: فیلم برای تهیهکننده است و فیلمساز شخص دوم است. سفارشدهنده، پول میگذارد و آنچه میخواهد را تحویل میگیرد چون در یک سیستم سالم، سفارش دهنده دانا و آگاه است و با فیلمساز تعامل میکند اما در ایران به دلیل اینکه سفارشدهنده مدیری است که استخدام شده و پول دولتی دارد و چند روز دیگر حضور ندارد و فیلم دست خود کارگردان میماند.
وی گفت: در هیچ کجای دنیا به اندازه ایران، کارگردان نقش اصلی فیلم را ندارد. درحالیکه در کشورهای دیگر کارگردان فقط هنر خود را روی فیلم میگذارد و همه چیز از قبل نوشته شده است.
تهیهکننده در ایران مفهوم فیلم سفارشی را نمیداند
کارگردان سینمای مستند درباره تعامل تهیهکنند و کارگردان گفت: فیلم غیرسفارشی یعنی شما از پول خودتان فیلم بسازید اما بهترین فیلمهای مستند دنیا، سفارشی هستند چون در چارچوبی کار میکنند که هم تهیهکننده و هم کارگردان میفهمند چه میخواهند. تهیهکننده میداند سفارش یعنی چه. در بسیاری از موارد شاهد بودم که تهیه کننده، کارگردان را از کار بیرون گذاشته است؛ گلستان در ایران این کار را کرده است.
وی ادامه داد: تهیه کننده شخص فهیمی است که باید بالای سر پروژه باید باشد. در همه جای دنیا همین است؛ فیلم برای کارگردان نیست و تیتراژ هم برای تهیهکننده است.
مستندسازان از تنوع موضوعی غافل شدهاند
کارگردان مستند «از آلپ تا دماوند» با بیان اینکه باید تکلیف رویه برگشت مالی فیلم مشخص شود، گفت: یک بار از اتریش آمدند اینجا تا یک فیلم درباره تاریخ ایران بسازند. از آنها پرسیدیم این چه مزیتی برای شما دارد که اینقدر خرج کردید؟ گفتند ما یک فیلم میسازیم و از کلاس چهارم تا ششم در تمام مدارس اتریش درس میدهیم، وقتی حساب کنیم میبینیم اطلاعات زیادی به بچه ها دادیم و یک سنت هم به یک دانش آموز تعلق نمیگیرد.
ورهرام درباره تنوع موضوعی در سینمای مستند گفت: تمام پولهایی که اینجا برای مستندسازی خرج میکنیم برنمیگردد؛ مگر اینکه کسی فیلمی برای یک شبکه خبری فارسی زبان بسازد و آن شبکه برای هر پخش پنج هزار یورو به تهیه کننده بدهند. چون فیلمهای و موضوعاتی که ما میسازیم اغلب به درد آنها نمیخورد اما مثلا شما فیلمی بسازید و در آن یک روز با احمدی نژاد صبحانه بخورید! تمام تلویزیون های دنیا این مستند را از شما میخرند و پخش میکنند. موضوع هم اهمیت دارد که مستندسازان ما از تنوع غافل شدهاند.
حسین فرحبخش یکی از بهترین تهیهکنندههای سینمای ایران است
این کارگردان با بیان اینکه تولید از مهمترین مسائل سینمای ایران است ، توضیح داد: هیچ مدیری جرات ندارد بحث تولید را باز کند چون اغلب مدیران بعد از مدتی رفتنی هستند. شما ببینید که یکی از بهترین تهیهکننده های سینمای ایران محمدحسین فرحبخش است؛ درست است که فیلمهای بفروش کمدی میسازد اما به کارگردان پول و سناریو را میدهد و از او میخواهد تا زمان مشخصی فیلم را بسازد؛ این تهیهکننده است.
وی اظهار داشت: ما در سینمای مستند تهیهکننده نداریم و همه حق العمل الکار هستند. دورهای آقای عطارپور یا رشتیان بودند اما حالا دیگر تهیه کننده نداریم و به تهیه کنندگی مثل شغل نگاه میشود که پولی که میگیرد را بین عوامل تخس میکند و سر پروژه بعدی میرود.
